Kapseizen en zinken viskotters - Lessen uit de voorvallen met de UK-165 Lummetje en de UK-171 Spes Salutis

Structurele oplossingen nodig voor risico’s viskotters

Op 28 november 2019 verging de viskotter UK-165 Lummetje in de kustwateren nabij Texel. De twee bemanningsleden van kwamen hierbij om het leven. Uit het onderzoek bleek dat de kotter eerst kapseisde en daarna zonk. In december 2020, terwijl het onderzoek naar de UK-165 al in volle gang was, kapseisde de UK-171 Spes Salutis. De driekoppige bemanning van dit schip kon ternauwernood worden gered. Deze twee voorvallen maakten duidelijk dat bij dit type schepen de stabiliteit snel en gevaarlijk kan verslechteren als gevolg van asymmetrische beladingstoestanden. Deze bevinding werd versterkt door ook bij de TX-21 Pieter van Aris, een ander type kotter, de stabiliteit bij asymmetrische beladingstoestanden te berekenen.

Reëel risico op kapseizen door asymmetrische beladingstoestanden

Dat de stabiliteit verslechtert bij asymmetrische beladingstoestanden is op zichzelf niet onbekend, maar het feit dat dit snel en gevaarlijk gebeurt wel. Dit vergroot het risico op kapseizen. Voor de Raad vormde dit de aanleiding om, vooruit lopend op de publicatie van vandaag, in april 2021 een tussentijdse waarschuwing uit te brengen. Deze waarschuwing moest bemanningen van soortgelijke viskotters als de UK-165 en de UK-171 op de hoogte brengen van de geconstateerde risico’s, zodat zij hiernaar konden handelen.

Certificeringstraject boomkorkotters

De visserijsector heeft naar aanleiding van de waarschuwing direct stappen ondernomen. Naast het informeren van bemanningen op viskotters en andere bij de Nederlandse zeevisserij betrokken partijen, wordt er ook gewerkt aan het ontwikkelen van structurele oplossingen om het risico te verkleinen.

In het certificeringstraject voor boomkorkotters worden asymmetrische beladingstoestanden niet meegenomen bij het berekenen van de stabiliteit. Met het rapport beveelt de Onderzoeksraad de Minister van Infrastructuur en Waterstaat aan om dit voortaan wel te doen, zoals de wet ook voorschrijft. Daarnaast doet de Raad verschillende aanbevelingen die moeten leiden tot preventieve maatregelen, kennisontwikkeling en aanpassingen van het scheepsontwerp voor de huidige en toekomstige viskotters. Alertheid op het veiligheidsrisico blijft echter ten allen tijden van groot belang.

Breder onderzoek kottervloot noodzakelijk

Het vandaag gepubliceerde onderzoek richt zich op boomkorkotters met een lengte van minder dan 24 meter. De Raad beveelt de Minister van Infrastructuur en Waterstaat aan om breder onderzoek te verrichten, met als doel het vergroten van de veiligheidswinst voor de gehele Nederlandse kottervloot. Dit onderzoek moet het veiligheidsrisico in kaart brengen van asymmetrische beladingstoestanden op kotters van alle lengtes.

Aanbevelingen

Aan de Minister van Infrastructuur en Waterstaat:

1. Erken dat asymmetrische beladingstoestanden op boomkorkotters geregeld voorkomen en dat de stabiliteit beduidend ongunstiger kan zijn dan in symmetrische beladingstoestanden. Bereken en beoordeel daarom de stabiliteit in asymmetrische beladingstoestanden ten behoeve van het certificeringstraject, zoals voorgeschreven in de wet.
2. Zorg dat volledig uitvoering wordt gegeven aan de wettelijke verplichting om beladingstoestanden met een ongunstige invloed op de stabiliteit op te nemen in het stabiliteitsboek en deze te voorzien van gerichte instructies. Doe dit door in het stabiliteitsboek ook asymmetrische beladingstoestanden op te nemen. Betrek de visserijsector bij het opstellen van die gerichte instructies.
3. Onderzoek hoe groot het veiligheidsrisico van kapseizen en zinken van viskotters door gevaarlijke asymmetrische beladingstoestanden binnen de gehele Nederlandse kottervloot is. Onderzoek dit voor alle viskotters, ongeacht de lengte. Neem maatregelen om dit veiligheidsrisico tegen te gaan.

Aan de Stichting Sectorraad Visserij:

4. Zorg dat bemanningen van boomkorkotters met een lengte van minder dan 24 meter structureel geïnformeerd zijn over het risico van gevaarlijke instabiliteit bij asymmetrische beladingstoestanden. Steun de Minister van Infrastructuur en Waterstaat met het opstellen van gerichte instructies die in geval van beladingstoestanden met een ongunstige invloed op de stabiliteit moeten worden opgenomen in het stabiliteitsboek.

De noodzakelijke competenties waarmee bemanningen gevaarlijke asymmetrische beladingstoestanden kunnen herkennen en voorkomen, zijn geen vast onderdeel binnen de visserijopleidingen. Om het handelingsperspectief van (aanstaande) schippers te vergroten doet de Raad de volgende aanbeveling:

Aan de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven en de Stichting Sectorraad Visserij:

5. Zorg dat er binnen de visserijopleidingen expliciet aandacht wordt besteed aan het veiligheidsrisico van asymmetrische beladingstoestanden en hoe in de praktijk te handelen om dit risico te beheersen. Neem dit bijvoorbeeld op in het lesmateriaal.

Naast het vergroten van het handelingsperspectief van schippers, is het minstens zo belangrijk dat via het ontwerp van viskotters veiligheidswinst geboekt gaat worden. Daarom moeten ook partijen in de maritieme maakindustrie bij het voorkomen van het veiligheidsrisico van asymmetrische beladingstoestanden op viskotters betrokken worden. Denk daarbij aan partijen als scheepswerven, scheepsbouwers en scheepsontwerpers. Deze zijn in Nederland te bereiken via de bracheorganisatie Netherlands Maritime Technology.

Aan Netherlands Maritime Technology:

6. Zorg dat partijen in de maritieme maakindustrie geïnformeerd zijn over het veiligheidsrisico van gevaarlijke instabiliteit bij asymmetrische beladingstoestanden. Bereik dat deze partijen bijdragen aan het voorkomen van dit veiligheidsrisico, door behoud van stabiliteit bij asymmetrische beladingstoestanden als uitgangspunt mee te nemen bij het ontwerpen, bouwen en verbouwen van viskotters en de daarop gebruikte uitrusting.